Trần Thị Chi,

Phương pháp nghiên cứu: <ol> <li>Phương pháp 1. Phương pháp xác định màu sắc của tinh dịch</li> </ol> Quan sát bằng mắt thường mẫu tinh sau khai thác; nếu tinh dịch có màu trong suốt thì mẫu tinh đó là mẫu tinh không chứa tinh trùng; các mẫu tinh có màu trắng sữa hoặc vẩn đục là các mẫu tinh có thể có tinh trùng nhưng để chắc chắn cho điều đó thì luôn cần phải tiến hành kiểm tra soi trên kính hiển vi; tinh dịch có màu đỏ là tinh bị lẫn máu, tinh có màu xanh là tinh bị lẫn phân, những mẫu tinh này nên loại bỏ bởi sức sống của tinh trùng rất thấp. 2 Phương pháp 2. Phương pháp xác định thể tích tinh dịch Thể tích tinh dịch được xác định bằng ống chia vạch; chim Trĩ trống mỗi lần khai thác tinh có thể thu nhận được 0,1 - 0,5 ml tinh dịch; thể tích tinh dịch phụ thuộc vào yếu tố: giống, độ tuổi, cá thể, kỹ thuật khai thác tinh, tần xuất lấy tinh và mùa vụ lấy tinh... .3 Phương pháp 3. Phương pháp xác định độ pH của tinh dịch Sử dụng giấy quỳ xác định pH của tinh nguyên, giá trị pH được so sánh bằng cách so màu với bộ màu chuẩn, cần xác định ngay khi tinh được vận chuyển về phòng thí nghiệm. Việc xác định pH tinh nguyên cần được tiến hành nhanh, đảm bảo thời gian tối thiểu cho đến thời điểm pha tinh. 4 Phương pháp 4. Phương pháp xác định chỉ tiêu hoạt động của tinh trùng Xác định hoạt lực tinh trên hệ thống phân tích tinh dịch có hỗ trợ của máy tính (Computer Assisted Semen Analysis System = CASA system) với phần mềm phân tích quỹ đạo vận động của tinh trùng (Sperm Vision Sofware). Sử dụng các buồng đếm chuyên dụng (chamber) đi kèm với hệ thỗng sử dụng pipet hút 10 µl tinh chim Trĩ tra vào khe buồng đếm. Đưa chamber lên kính, điều chỉnh để nhìn rõ tinh trùng trên màn hình, lệnh cho hệ thống vận hành, sau khi kết thúc thì đọc và ghi lại số liệu về các chỉ tiêu hoạt động của tinh trùng gồm: tỷ lệ tinh trùng vận động (%), tỷ lệ tinh trùng tiến thẳng (%), tỷ lệ tinh trùng không vận động (%) và các chỉ tiêu khác. .5 Phương pháp 5. Phương pháp xác định tinh trùng kỳ hình Xác định tinh trùng kỳ hình bằng kỹ thuật làm tiêu bản ướt (pha tinh với dung dịch formol citrate 4%) rất hữu dụng để xác định các dạng kỳ hình ở phần đuôi giữa và phần đuôi chính của tinh trùng. Tuy nhiên, các dạng kỳ hình ở đầu, ở đuôi và thể đỉnh có thể được xác định chính xác hơn bằng phương pháp làm tiêu bản quét kết hợp nhuộm thuốc nhuộm (xanh methylen). Chuẩn bị mẫu tinh: lấy 300 µl tinh pha loãng trộn đều với 700 µl dung dịch formol citrate 4%. Đảo đều rồi thực hiện soi kính hiển vi để xác định tỷ lệ tinh trùng kỳ hình ngay hoặc có thể bảo quản mẫu trong nhiệt độ 5^oC trong vòng 1 tuần mà không thay đổi hình dạng tinh trùng. Tỷ lệ tinh trùng kỳ hình được xác định sau khi đếm 100-200 tinh trùng trên tiêu bản kính hiển vi của mẫu tinh đã được nhuộm và quan sát ở độ phóng đại 1000 lần (có sử dụng dầu soi kính). Tỷ lệ tinh trùng kỳ hình có thể được xếp thành các nhóm gồm kỳ hình sơ cấp (xảy ra trong quá trình sinh tinh), kỳ hình thứ cấp (xảy ra trong quá trình thành thục hoặc bảo quản tinh), kỳ hình chính và kỳ hình phụ. <ol start="6"> <li>Phương pháp 6. Phương pháp xác định nồng độ tinh trùng</li> </ol> Nồng độ tinh trùng là chỉ tiêu để đánh giá chất lượng mẫu tinh. Thông thường mật độ tinh trùng của chim Trĩ có 4 đến 5 tỷ tinh trùng trong 1ml tinh dịch. Chuẩn bị dụng cụ: ống Fancol 10 ml, buồng đếm hồng cầu Neu Bauer, lamen, micropipette, đầu côn, kính hiển vi. Hóa chất sử dụng: NaCl 10%. Đối với tinh nguyên: sau khi đưa tinh nguyên về tới phòng thí nghiệm, nhanh chóng lấy 50 µl tinh nguyên trộn đều trong 9950 µl dung dịch NaCl 10%, lắc đều, đưa dung dịch vào 2 phía của buồng đếm hồng cầu Neu Bauer → xác định mật độ tinh trùng → tính nồng độ → lượng cần pha vào 1 liều tinh pha loãng (100 ml). Chú ý: Đối với tinh nguyên cần xác định mật độ tinh trùng thật nhanh chóng và chính xác để xác định liều lượng tinh pha. Tránh để tinh trùng chờ lâu trước lúc pha tinh làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng tinh bảo quản. Công thức tính nồng độ tinh trùng: Trong mỗi ô lớn đều có 16 ô nhỏ (16 ô × 5 = 80 ô nhỏ). Diện tích của ô vuông nhỏ nhất là 0.0025 mm2. Chiều cao của buồng đếm là 0.1 mm. Như vậy thể tích buồng đếm là: 0.1 × 0.0025 × 80 = 1/50 mm3. Trong thể tích 1/50 mm3, tinh dịch đã pha loãng K lần, ta đếm được n tinh trùng. Vậy trong 1mm3 tinh nguyên ta có: C = n.K.50. Và trong 1ml tinh nguyên ta có: C = n.K.50.1000. Tinh dịch pha loãng K = 200, ta có: C = n.200.50.1000 = n.107tinh trùng/ml = n.10 (triệuTT/ml). <ol start="7"> <li>Phương pháp 7. Phương pháp pha loãng và bảo quản tinh chim Trĩ</li> </ol> Sử dụng dung dịch môi trường pha loãng và bảo quản tinh chim Trĩ chứa thành phần đường glucose hoặc fructose làm chất cung cấp năng lượng, các thành phần đệm pH thuộc hệ đệm phosphate, đệm Tris và glutamate, chất kháng khuẩn… độ pH của dung dịch môi trường bảo quản tinh chim Trĩ là 7,6, áp lực thẩm thấu 280 đến 320 mOsmol/kg. Ủ môi trường ở 34oC ít nhất 30 phút trước khi pha loãng tinh và duy trì ủ ở nhiệt độ này cho đến khi pha tinh. Xác định bội số pha loãng: Với các mẫu tinh đạt hoạt lực trên 0,8 điểm (tương đương 75 đến 85% tinh trùng tiến thẳng), tỷ lệ tinh trùng kỳ hình dưới 20% thì được sử dụng cho pha loãng và bảo quản tinh dùng để thụ tinh nhân tạo. + Dựa vào việc xác định nồng độ và tổng thể tích tinh để xác định bội số pha loãng. + Bội số pha loãng tinh là 150 - 200 triệu tinh trùng trong liều tinh từ 0,1 đến 0,3 ml. Lắc đều lọ môi trường rồi đổ từ từ môi trường vào lọ đựng tinh nhiều lần, mỗi lần được pha theo tỷ lệ 1 thể tích tinh : 1 thể tích môi trường cho đến khi đạt bội số pha loãng được xác định ở bước trên. Các thao tác trong quá trình pha loãng phải nhẹ nhàng (tránh gây tổn thương tinh trùng) nhưng vẫn phải đảm bảo độ phân bố đều của tinh trùng trong môi trường, tránh lây nhiễm vi sinh vật gây bệnh. Chỉ được rót môi trường vào tinh dịch, tuyệt đối không làm ngược lại. Khi rót phải rót từ từ để cho môi trường chảy theo thành bình, không được rót mạnh và trực tiếp vào tinh dịch. Chia tinh pha loãng với môi trường vào ống đựng tinh đảm bảo không có bọt khí trong mẫu tinh bảo quản. Cân bằng 90 phút ở nhiệt độ phòng ở nơi tránh ánh sáng để tinh trùng có thể thích nghi với môi trường mới và hạ dần nhiệt độ sau đó cho mẫu tinh pha vào bảo quản trong tủ bảo ôn ở 15^oC. Các ống đựng tinh nên để nằm ngang để đảm bảo tinh dàn đều trong môi trường tránh lắng cặn và dính kết. Đảo đều các mẫu tinh một cách nhẹ nhàng 1 đến 2 lần, thao tác trong buồng tủ bảo ôn <ol start="8"> <li>Phương pháp 8. Phương pháp dẫn tinh nhân tạo cho gà mái</li> </ol> Sử dụng bể ổn nhiệt hoặc pha nước ấm 37^oC, lấy ống đựng tinh ra khỏi tủ bảo ôn, đảo đều nhẹ nhàng 5-10 lần; ngâm ngập ống đựng tinh vào bể ổn nhiệt hoặc dụng cụ đựng nước ấm 37^oC, ủ trong vòng 30 phút, chú ý tránh nước ngấm vào ống đựng tinh gây chết tinh; dùng pipet hút một lượng tinh vừa phải rồi nhỏ lên lam kính để soi kiểm tra hoạt lực; người dẫn tinh dùng tay trái vuốt ngược lông đuôi gà mái lên phía trên, lúc này phần bên trong lỗ huyệt gà mái lồi ra. Nếu không người ta có thể bóp nhẹ hai mép lỗ huyệt cho phần bên trong lỗ huyệt gà mái lồi ra và người dẫn tinh chỉ việc cho dẫn tinh bảo quản vào phần ổ nhớp nằm lệch bên trái lỗ huyệt. Tiến hành dẫn tinh đối với các mẫu tinh bảo quản sau ủ đạt hoạt lực trên 0,7 điểm. <ol start="9"> <li>Phương pháp 9. Phương pháp ấp và soi trứng:</li> </ol> Quá trình ấp trứng được thực hiện bằng máy ấp trứng, chế độ điều khiển nhiệt độ, độ ẩm, thời gian đảo trứng được cài đặt tự động. <ol> <li>Phương pháp 10. Đánh giá các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của con lai Trĩ - Gà</li> </ol> * Đặc điểm ngoại hình: theo dõi đánh giá lúc 01 ngày tuổi, 8 tuần tuổi và 4 tháng tuổi được xác định bằng phương pháp quan sát, mô tả và chụp hình lưu giữ. * Xác định tỷ lệ nuôi sống Hàng ngày đếm và ghi chép chính xác số gà chết ở mỗi ô chuồng trong đàn. Tỷ lệ nuôi sống được xác định bằng công thức: <table> <tbody> <td rowspan="2" width="186">Tỷ lệ nuôi sống (%) =</td> <td width="255">Số con sống đến cuối kỳ (con)</td> <td rowspan="2" width="98">x 100%</td> </tr> <td width="255">Số con đầu kỳ (con)</td> </tr> </tbody> </table> * Đánh giá khả năng sinh trưởng: <em>         - </em>Khối lượng cơ thể<em>: </em>Tiến hành cân gà vào thời điểm 01 ngày tuổi và sau đó mỗi tuần một lần vào buổi sáng, trước khi cho ăn vào một ngày cố định trong tuần. Tiến hành cân 10% gà thí nghiệm (tối thiểu 50 con) bằng cân đồng hồ có độ chính xác ±5 g - Tốc độ sinh trưởng: <em>        + </em>Sinh trưởng tuyệt đối (A) Sinh trưởng tuyệt đối được tính theo công thức <table> <tbody> <td rowspan="2" width="92">A (%) =</td> <td width="91">P₂ – P₁</td> </tr> <td width="91">T₁ – T₂</td> </tr> </tbody> </table> Trong đó: A: Sinh trưởng tuyệt đối (g/con/ngày) P₁: Khối lượng cơ thể cân tại thời điểm T₁ (g) P₂: Khối lượng cơ thể cân tại thời điểm T₂ (g) T₁: Thời điểm khảo sát trước (ngày tuổi) T₂: Thời điểm khảo sát sau (ngày tuổi) <em>          + </em>Sinh trưởng tương đối (R) Sinh trưởng tương đối được tính theo công thức <table> <tbody> <td rowspan="2" width="92">R (%) =</td> <td width="110">P₂ – P₁</td> <td rowspan="2" width="110">x 100</td> </tr> <td width="110">(P₂ + P₁)/2</td> </tr> </tbody> </table> Trong đó: R là sinh trưởng tương đối (%) P₁: Khối lượng cơ thể lần cân trước (g) P₂: Khối lượng cơ thể lần cân sau (g) * Xác định tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng Tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng (Hiệu quả sử dụng thức ăn) được tính toán dựa trên sức sinh trưởng và lượng thức ăn thu nhận. HQSDTA được tính theo công thức: <table width="533"> <tbody> <td rowspan="2" width="106">HQSDTA =</td> <td width="295">Lượng thức ăn thu nhận (kg)</td> <td rowspan="2" width="132"></td> </tr> <td width="295">Khối lượng cơ thể tăng lên (kg)</td> </tr> </tbody> </table> * Chi phí thức ăn: Tổng TĂ tiêu thụ (kg) x giá thành TĂ(đ/kg) C.phí TĂ/kg tăng khối lượng (kg) = Khối lượng cuối kỳ (kg) * Chỉ số sản xuất (PN) Chỉ số sản xuất được tính bằng công thức: &nbsp; <table> <tbody> <td rowspan="2" width="100">        PN =</td> <td width="495">             Khối lượng sống (g) x Tỷ lệ nuôi sống (%)</td> </tr> <td width="495">10[(Tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng (kg) x Thời gian nuôi(ngày)]</td> </tr> </tbody> </table> &nbsp; * Chỉ số kinh tế (EN) <table width="538"> <tbody> <td rowspan="2" width="82">EN =</td> <td width="362">Chỉ số sản xuất</td> <td rowspan="2" width="94">× 100%</td> </tr> <td width="362">Chi phí thức ăn/ kg tăng khối lượng(đồng)</td> </tr> </tbody> </table> 18.2.1.11 Phương pháp 11. Phương pháp xác định các chỉ tiêu chất lượng thịt của con lai Trĩ - Gà: Cân khối lượng từng con. Mổ khảo sát theo phương pháp Auaas và Wilke (1978 - dẫn theo Bùi Hữu Đoàn và cs., 2011). Lấy mẫu thịt ngực và đùi, cho vào túi nilon dán kín, bảo quản trong hộp xốp có kèm một ít đá để giữ mát và vận chuyển ngay về phòng thí nghiệm. Mẫu được bảo quản ở tủ lạnh 4^oC và được phân tích sau 24 giờ giết mổ. Các chỉ tiêu chất lượng thịt được phân tích tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Màu sắc thịt gồm: độ sáng L* (brightness), màu đỏ a* (redness) và màu vàng b* (yellowness) được đo bằng máy đo màu sắc thịt (Minota CR-410, Japan). Độ dai của thịt được đo bằng máy cắt cơ Warner - Bratzler 2000 (Mỹ), độ mất nước sau chế biến được đo bằng phương pháp cân chênh lệch khối lượng thịt trước và sau khi hấp trong Waterbath ở nhiệt độ 80^oC trong 75 phút. Khối lượng sống: là khối lượng trước khi cắt tiết vặt lông Khối lượng thân thịt: là khối lượng cơ thể sau khi cắt tiết vặt lông; bỏ phủ tạng; giữ lại dạ dày tuyến đã làm sạch, gan và tim; bỏ đầu (cắt tại xương chẩm và xương atlas), cắt chân ở khớp khuỷu). Khối lượng thịt đùi: là khối lượng thịt đùi trái đã lọc bỏ xương và da. Khối lượng thịt ngực: là khối lượng thịt ngực trái đã lọc bỏ xương và da. Khối lượng mỡ bụng: là khối lượng của lá mỡ trong xoang bụng gà được tách ra. <table width="500"> <tbody> <td rowspan="2" width="180">Tỷ lệ thân thịt (%) =</td> <td width="219">Khối lượng thân thịt (g)</td> <td rowspan="2" width="101">x 100</td> </tr> <td width="219">Khối lượng sống (g)</td> </tr> </tbody> </table> &nbsp; <table width="524"> <tbody> <td rowspan="2" width="180">Tỷ lệ thịt đùi (%) =</td> <td width="244">Khối lượn thịt đùi trái (g) x 2</td> <td rowspan="2" width="100">x 100</td> </tr> <td width="244">Khối lượng thân thịt (g)</td> </tr> </tbody> </table> &nbsp; <table width="528"> <tbody> <td rowspan="2" width="189">Tỷ lệ thịt ngực (%) =</td> <td width="268">Khối lượng thịt ngực trái (g) x 2</td> <td rowspan="2" width="71"> x100</td> </tr> <td width="268">Khối lượng thân thịt (g)</td> </tr> </tbody> </table> &nbsp; <table width="458"> <tbody> <td rowspan="2" width="175">Tỷ lệ mỡ bụng (%) =</td> <td width="211">Khối lượng mỡ bụng (g)</td> <td rowspan="2" width="72">x 100</td> </tr> <td width="211">Khối lượng thân thịt(g)</td> </tr> </tbody> </table> * Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu Áp dụng phương pháp phân tích số liệu bằng so sánh thống kê trên phần mềm SAS 9.0 để tổng hợp và phân tích số liệu